Modern Telangana - Arya Samaj & Related Movements

Modern Telangana: Arya Samaj (ఆర్య సమాజ్)

Source: T-SAT Lecture
Presenter: Bhooshan Govindula
Topic: Role of Arya Samaj in Modern Telangana

Introduction: Role in Telangana

• Arya Samaj's role in Telangana (తెలంగాణ కేంద్రంగా) is multi-faceted (విభిన్న కోణంలో కనబడుతుంది).
• Beyond just social/religious reform, it significantly contributed to political awakening (రాజకీయ పరమైన చైతన్యం) in the region.
• In Hyderabad, it focused on spreading Hindu ideology (హిందూ భావజాలం) and providing political consciousness to the populace (ప్రజానీకానికి అందించడం).

Origin and Purpose (India Context)

• Arya Samaj (ఆర్య సమాజ్) was one of many social-religious reform movements (సామాజిక, మతపరమైన ఉద్యమాలు) in India.
• Primary goal: Vedic religious reform (వైదిక మత సంస్కరణ ప్రధాన లక్ష్యం) and revival/upliftment of Hinduism (హిందూ మత ఉద్ధరణ).
• Aimed to reform/correct issues within Hindu society (హిందూ సామాజిక వ్యవస్థలో సవరణ).
• Founded by Swami Dayananda Saraswati (స్వామి దయానంద సరస్వతి) in 1875 in Bombay (బొంబాయి).
• Swami Dayananda's original name: Mool Shankar (మూలశంకర్).
• Born in Tankara (టంకారా), Gujarat.
• Guru: Swami Virajananda (స్వామి విరజానంద), who gave him the name Dayananda Saraswati.
• Key Slogan: "Go Back to Vedas" (వేదాలకు తరలండి).
• Belief: "Vedas contain all the truth".

Key Activities & Ideologies

• Shuddhi Movement (శుద్ధి ఉద్యమం): A major activity aimed at reconverting Hindus who had converted to other religions, particularly Islam.
  • This was a response to conversion efforts like the Tabligh Movement (తబ్లిక్ మత విధానం).
  • Specifically countered the Deendar Movement (దీన్ దార్ ఉద్యమం) started by Siddiqui Deendar in the Kannada region (కన్నడ ప్రాంతం) around 1929.
    • Siddiqui claimed to be an avatar of Basaveshwara (బసవేశ్వరుని అవతారంగా).
    • He argued that the modern form of the Lingayat (లింగాయత్) tradition was Islam, encouraging Hindus to convert.
  • The Shuddhi movement aimed to bring converted Hindus back into the Hindu fold (తిరిగి హిందువుగా మార్చే ప్రక్రియ).
  • Activists like Balkrishna Sharma and Nityananda faced banishment (దేశ బహిష్కరణ శిక్ష) in 1894 for these activities.
• Cow Protection Movement (గోసంరక్షణ ఉద్యమం): Also a significant campaign undertaken by Arya Samaj.

Arya Samaj in Hyderabad/Telangana

• The ideology influenced people in Hyderabad.
• First branch established in 1892 in Hyderabad city, at Residency Bazar (also known as Sultan Bazar - సుల్తాన్ బజార్ కేంద్రంగా).
• First President: Pandit Kamal Prasad Ji Mishra (పండిట్ కమల్ ప్రసాద్ జీ మిశ్రా).
• First Secretary: Lakshman Deshmukh (లక్ష్మణ్ దేశీయుడు).
• Keshavrao Koratkar (కేశవరావు కోరాట్కర్) served as president for a long time, until 1932.
• Activities included social service (సేవా కార్యక్రమాలు) and promoting political consciousness.

Key Figures in Hyderabad/Telangana Arya Samaj

• Mahatma Narayan Swami (మహాత్మా నారాయణస్వామి): Important leader.
• Keshavrao Koratkar (కేశవరావు కోరాట్కర్): Long-serving president (until 1932), involved in establishing Vivek Vardhini Pathashala.
• Pandit Narendra Ji (పండిట్ నరేంద్ర జి): Active leader, great orator, influential.
  • Visited Warangal; Kaloji remarked: "ధైర్యం లేని దద్దమ్మలకు ధైర్యం చెప్పగా వచ్చాడు ఈనాడు" (He came today to give courage to the cowardly/helpless).
  • Played a key role in awakening people (ప్రజలను చైతన్య పరిచిన వ్యక్తి).
  • Charged with sedition (రాజ ద్రోహం నేరం) and jailed/banished.
• Pandit Vinayakrao Vidyalankar (పండిట్ వినాయకరావు విద్యాలంకార్).
• Damodar Satwalekar (దామోదర్ సత్వ లేఖర్).
• Swami Shraddhananda (స్వామి శ్రద్ధానంద).
• Aghorenath Chattopadhyay (అఘోరనాథ చటోపాధ్యాయ): From Bengal, first principal of Nizam College, father of Sarojini Naidu. Associated with Arya Samaj activities.
• Vande Mataram Ramachandra Rao (వందేమాతరం రామచంద్రరావు):
  • Original name: Sri Ramachandra Rao (శ్రీ రామచంద్రరావు).
  • Arya Samaj member.
  • Received the title "Vande Mataram" from Veer Savarkar at the Pandharipuram Sabha (పండరీపురం సభ).
  • Arrested for Arya Samaj/anti-Nizam activities, imprisoned in Mamunuru Jail (మామునూరు జైలు), Mahabubnagar district (referred to as Telangana Kalapani).
  • Used the "Vande Mataram" slogan during his arrest.
  • Provided crucial intelligence to the Indian government during Operation Polo (ఆపరేషన్ పోలో).
• Adiraju Somanadha Rao (ఆదిరాజు సోమనాధరావు): Translated Dayananda Saraswati's Satyarth Prakash (సత్యార్థ ప్రకాశిక) into Telugu.
• Narayan Pawar (నారాయణరావు పవార్):
  • Member of Krantikar Dal, an affiliate of Arya Samaj.
  • Attempted to assassinate the 7th Nizam by throwing a bomb (7వ నిజాం పై బాంబు దాడి).
  • Associates in the attempt: Gandiah (గండయ్య), Jagadish (జగదీష్).
  • Konda Lakshman Bapuji was also implicated (accused No. 7) but later acquitted.
• BalsuGoud Achari (బొల్సుగౌడు ఆచారి) (Warangal): Established Sadhanagandi Vyayamashala (సాధనగండి వ్యాయామశాల).
• Battini Mogilaiah Goud (బత్తిని మొగిలయ్య గౌడ్) (Warangal): Expanded the Sadhanagandi Vyayamashala. These gyms (వ్యాయామశాలలు) became centres for youth mobilization and consciousness.

Other Activities and Impact in Hyderabad

• Established Upadeshak Vidyalayas (ఉపదేశక్ విద్యాలయాలు) in Nalgonda to propagate Arya Samaj principles and Vedic knowledge.
• Published the Urdu weekly newspaper Vedic Adarsh (వేదిక్ ఆదర్శ్) in 1934, but it was banned by the Nizam's government in 1935.
• Hoisted the Om Flag (ఓం పతాకం), a symbol of Arya Samaj and Hinduism, in various places as an act of assertion.
• Organized Nagar Kirtans (నగర కీర్తనలు) and Havana Kundalis (హవానా కుండ మాలాలు) under Pandit Narendra Ji's leadership (1936) to inspire Hindu consciousness.
• Provided aid and support during the 1921 Moplah Rebellion (మోప్లా తిరుగుబాటు) in Malabar.
• Established relief camps (సహాయ శిబిరాలు) for Hindus displaced or affected by Razakar atrocities (రజాకార్ అరాచకాలు).
• Conducted Satyagraha protesting government actions against Arya Samaj.
• Celebrated October 24, 1938 as Hyderabad Day (హైదరాబాద్ దినం గా).
• The 6th Annual Conference of Arya Samaj passed resolutions demanding:
  • Hyderabad State's merger with the Indian Union (హైదరాబాద్ సంస్థానం ఇండియన్ యూనియన్ లో చేరాలి).
  • Establishment of a Responsible Government (బాధ్యతాయుత ప్రభుత్వాన్ని ప్రవేశపెట్టాలి).

Brahmo Samaj (బ్రహ్మ సమాజం) in Hyderabad

• Founded originally by Raja Ram Mohan Roy (రాజా రామ్మోహన్ రాయ్) in 1828 in Calcutta (కోల్ కతా).
• A branch (శాఖ) was established in Hyderabad State (హైదరాబాద్ సంస్థానం) in 1869.
• Key figures involved in spreading Brahmo Samaj ideals in Hyderabad:
  • Raghupati Venkataratnam Naidu (రఘుపతి వెంకటరత్నం నాయుడు).
  • Narayana Govinda Velinkar (నారాయణ గోవింద వెల్లింకర్).
• The first Brahmo Samaj meeting in Hyderabad was held in 1914 at Sultan Bazar under the presidency of Narayana Govinda Velinkar.
• Sarojini Naidu gave her full support to this meeting.
• Brahmo Samaj organized inter-caste marriages, indicating its focus on social reform.

Divya Gnana Samajam / Theosophical Society (దివ్యజ్ఞాన సమాజం / థియోసాఫికల్ సొసైటీ)

• Founded in 1875 in New York.
• Founders: Madame Blavatsky (మేడం బ్లావట్ స్కీ), Colonel Olcott (కల్నల్ వోల్కాట్), William Quan Judge (జడ్జ్).
• Hyderabad branch established in 1882 at Chaderghat (చాదర్ ఘాట్ కేంద్రంగా).
• Key figure in spreading its influence in India and internationally: Annie Besant (అనిబిసెంట్).
  • Became president after Olcott.
  • Headquarters shifted to Adyar, Chennai (అడయార్, చెన్నై) due to financial issues, with Annie Besant playing a crucial role.
• The society's influence was also felt in Hyderabad through its local branch.